What do you learn from this chapter ?
तत्र श्लोकौ-
पञ्चात्मनः स्थानवशाच्छरीरे स्थानानि कर्माणि च देहधातोः|
प्रकोपहेतुः कुपितश्च रोगान् स्थानेषु चान्येषु वृतोऽवृतश्च||२४८||
प्राणेश्वरः प्राणभृतां करोति क्रिया च तेषामखिला निरुक्ता|
तां देशसात्म्यर्तुबलान्यवेक्ष्य प्रयोजयेच्छास्त्रमतानुसारी||२४९||
- पञ्चात्मनः स्थानवशाच्छरीरे स्थानानि कर्माणि च देहधातोः – 5 types of Vayu and their functions when reside in respective places.
- प्रकोपहेतुः– Reason for Aggravation.
- कुपितश्च रोगान् स्थानेषु चान्येषु वृतोऽवृतश्च – The diseases caused by aggravated vata in its own place and if it moves to places of other doshas by creating obstruction or without creating obstruction.
- प्राणेश्वरः प्राणभृतां करोति क्रिया च तेषामखिला निरुक्ता – Importance of prana Vayu and treatments for all vata Vyadhi.
Let's enter the chapter
अथातो वातव्याधिचिकित्सितं व्याख्यास्यामः||१||
इति ह स्माह भगवानात्रेयः||२||
Now we shall learn the chapter Vata Vyadhi chikitsa, said by lord Atreya.
Importance of Vayu
वायुरायुर्बलं वायुर्वायुर्धाता शरीरिणाम्|
वायुर्विश्वमिदं सर्वं प्रभुर्वायुश्च कीर्तितः||३||
Vayu is Ayu (Life), Vayu is the protector of Shareera (Body), Vayu is present everywhere in entire world, it is considered as Prabhu (important among all).
Types of Vata
प्राणोदानसमानाख्यव्यानापानैः स पञ्चधा|
देहं तन्त्रयते सम्यक् स्थानेष्वव्याहतश्चरन्||५||
There are 5 types of Vata
- Prana vata
- Udana vata
- Samana vata
- Vyana vata
- Apana vata
स्थानं प्राणस्य मूर्धोरःकण्ठजिह्वास्यनासिकाः |
ष्ठीवनक्षवथूद्गारश्वासाहारादि कर्म च||६||
Locations of Prana Vayu:
- Moordha (Shiras)
- Uras
- Kanta
- Jihwa
- Aasya
- Naasika
Karma of Prana Vayu
- Steevana
- Kshavathu
- Udgara
- Swaasa
- Taking food etc to the Aamashaya
Udana Vata locations and Functions
उदानस्य पुनः स्थानं नाभ्युरः कण्ठ एव च|
वाक्प्रवृत्तिः प्रयत्नौर्जोबलवर्णादि कर्म च||७||
Locations of Udana Vayu:
- Nabhi
- Uras
- Kanta
Functions (Karma) of Udana Vayu
- Vak pravritti – Manifestation of Speech.
- Prayathna – Efforts to do any work
- Urja – Enthusiasm
- Bala Utpatti – Produces strength
- Varna Utpatti – Produces color